Duurzaam aanbesteden: wat kan de inschrijver eraan doen?
15:33 uur Frank Meijers | ReagerenDe overheid koopt jaarlijks voor circa 60 miljard aan goederen en diensten. Dat dient de overheid duurzaam – middels aanbestedingen – te doen. Dit ziet met name op eisen t.a.v. milieu, sociale omstandigheden en werkgelegenheid voor kwetsbare groepen.
Het belangrijkste is dat de inschrijvers een gelijke kans maken op een opdracht en dat het bestek GLASHELDER is, er mag geen ruimte voor interpretatie zijn. Maar hoe maak je de eisen t.a.v. duurzaamheid helder?
In bijna geen enkel bestek worden goede eisen gesteld aan de duurzaamheid. Bovendien worden de prijzen steeds lager en de marges minimaal. Inschrijvers zien steeds vaker zien dat alleen producten uit lage lonen landen een kans kunnen maken. Dat gaat ten koste van de productie dicht bij huis, en vooral ten kosten van kwaliteit en service. Er moet op basis van EMVI aangeboden worden maar op de keper beschouwd komt het vaak weer op prijs neer. De andere aspecten zoals kwaliteit en duurzaamheid stellen niet zo veel voor, al is het maar omdat vrijwel alle inschrijvers daar het zelfde op zullen scoren en het maar weinig meetelt in de beoordeling.
De duurzaamheidsgedachte doorkruist hier het al maar groeiende verlangen van inkopers om lagere prijzen af te dwingen. Immers: kwaliteit (brede zin) kost geld. Hier ligt dan ook een belangrijke taak voor de inschrijver. Het tij zou wellicht een stap voor stap gekeerd kunnen worden door zo veel mogelijk vragen hierover te tellen. Door dit te doen zouden die aspecten die belangrijk zijn en die er toe leiden dat sommige producten wellicht duurder moeten zijn, weer in het bestek terecht kunnen passen:
- In hoeverre tellen de arbeidsomstandigheden mee van de mensen die ergens in de productieketen aan de gevraagde producten hebben gewerkt? Let u daarbij bijvoorbeeld op werktijden, (gelijke) beloning, gebruik van gevaarlijke stoffen, veiligheid. Op welke van deze aspecten let u, op welke nog meer, hoe doet u dat precies?
- Hecht u er belang aan dat geen gebruik is gemaakt van kinderarbeid in de gehele productiecyclus van de aangeboden producten (componenten/grondstoffen)? Als ja, hoe en aan welke criteria toetst u dat?
- Is van belang dat de (onderdelen van) producten worden gemaakt door mensen die kunnen terugvallen op voorzieningen betreffende ziekte, zwangerschap, ouderschapsverlof, etc? Indien nee, wat zijn de minimale eisen die u aan die voorzieningen stelt?
- Is het toegestaan om producten (onderdelen/grondstoffen) te betrekken uit landen waar de mensenrechten met regelmaat geschonden worden? Als ja, hoe en aan welke criteria toetst u dat?
Bovenstaande vragen zijn slechts voorbeeldvragen. Door aan die aspecten eisen te gaan stellen worden wellicht bepaalde producten geweerd. Bijvoorbeeld producten gemaakt in een fabriek die op het oppervlaktewater loost of waar mensen/kinderen onder extreme druk moeten werken (en wonen) of niet verzekerd zijn tegen verlies van arbeid bij ziekte.
Niet alle inschrijvers zullen dit soort vragen willen stellen. Maar het goede nieuws is dat dat ook niet hoeft. Iedereen kan dit soort vragen stellen, zelfs wanneer hij niet inschrijft op een aanbesteding. Wilt u zelf niet die vragen stellen, dan kan uw buurman of uw advocaat (op eigen naam) dat voor u doen. De aanbestedende dienst moet de vragen beantwoorden in de Nota van Inlichtingen zodat ze voor iedereen kenbaar worden en deel gaan uitmaken van het bestek.
Conclusie:
Door vragen te stellen kunt u de bestekstekst doen verbeteren en daarmee de eisen aan service en kwaliteit van het gevraagde verhogen.
Frank Meijers 2013
Advocaat verbonden aan Flexadvocaten